Danh mục bài viết

Tỉ lệ bản đồ là gì? Ý nghĩa, ứng dụng và cách tính chi tiết

Tỉ lệ bản đồ liên quan đến mức độ thể hiện của các đối tượng địa lý trên bản đồ. Các thông số tỉ lệ bản đồ như 1:500, 1:2000,... mang những ý nghĩa khác nhau. Vậy tỉ lệ bản đồ là gì, ứng dụng và các vấn đề liên quan như thế nào? Mời bạn cùng Csurvey tìm hiểu chi tiết qua bài viết!

1. Tỉ lệ bản đồ là gì?

Bản đồ là hình ảnh thu nhỏ mang tính tương đối chính xác về một khu vực hoặc cả Trái Đất. Để có thể vẽ được một khu vực trên một tờ giấy, người ta phải thu nhỏ kích thước của thực địa đó theo một tỉ lệ nhất định.

Như vậy, tỉ lệ bản đồ là tỉ số giữa một khoảng cách trên bản đồ và khoảng cách tương ứng ngoài thực địa. Thông qua tỉ lệ bản đồ, người xem có thể biết được mức độ thu nhỏ của thực địa thể hiện trên bản đồ.

2. Các loại tỉ lệ bản đồ

Tỉ lệ bản đồ thường được ghi ở phía bên trên hay tại phía góc của bản đồ. Với vấn đề có mấy loại tỉ lệ bản đồ thì câu trả lời là hai. Cụ thể, tỉ lệ bản đồ thường được biểu diễn ở hai dạng:

Tỉ lệ số: Dạng này tương tự như dạng thập phân với tử số luôn luôn là 1, và mẫu số thường được biểu thị dưới dạng 1000, 10.000, 100.000, 1.000.000,... Mẫu số càng lớn thì 1 đơn vị khoảng cách trên bản đồ so với thực địa càng lớn. Ví dụ: tỉ lệ 1:1.000.000 có nghĩa là cứ 1cm trên bản đồ thì ở ngoài thực địa sẽ là 1.000.000 cm hay 10 km.

tỉ lệ bản đồ dạng số

Tỉ lệ thước: Được vẽ lên dưới dạng thước đo có tính sẵn, trên thước đo mỗi đoạn sẽ ghi số đo độ dài tương ứng trên thực địa. Ví dụ: Mỗi đoạn 1cm thì bằng 1km hay 10km,…

tỉ lệ bản đồ dạng thước

3. Cách tính tỉ lệ bản đồ

Sau khi hiểu tỉ lệ bản đồ là gì, bạn có thể hiểu về cách tính tỉ lệ bản đồ. Ví dụ: Trên bản đồ tỉ lệ 1:1000 khoảng cách giữa hai điểm A và B là 10 cm. Tính khoảng cách hai điểm đó ngoài thực tế.

Khoảng cách giữa hai điểm A và B ngoài thực tế sẽ được tính là: 10 x 1000 = 10 000 (cm) = 100m.

Cách tính tỉ lệ bản đồ ngược lại:

Khoảng cách giữa hai tỉnh Hưng Yên và Hà Nội là 60km. Trên bản đồ tỉ lệ 1 : 100000 thì khoảng cách giữa hai tỉnh đó dài bao nhiêu cm?

Đổi 60 km = 6.000.000 cm
Khoảng cách giữa hai tỉnh trên bản đồ tỉ lệ 1 : 100000 là: 6000000 : 100 000 = 60 (cm). Vì vậy, đáp số là 60cm.

4. Những ứng dụng của tỉ lệ bản đồ

Tỉ lệ bản đồ và ứng dụng thực tế rất đa dạng. Thực tế, thông qua tỉ lệ bản đồ giúp hỗ trợ ứng dụng để xem đường đi, địa hình mà còn được ứng dụng trong rất nhiều các lĩnh vực như xây dựng, du lịch, quân sự,...

4.1. Ứng dụng trong quân sự

Tỉ lệ bản đồ được ứng dụng nhiều nhất trong lĩnh vực quân sự, đặc biệt là loại bản đồ địa hình. Thông qua bản đồ địa hình có sử dụng tỉ lệ bản đồ để đo được sự gồ ghề, dốc, độ cao của địa hình. Dựa vào đó mà đưa ra những chiến thuật có lợi nhất cho quân ta.

Tỉ lệ bản đồ được ứng dụng nhiều trong lĩnh vực quân sự

4.2. Ứng dụng của tỉ lệ bản đồ trong xây dựng

Ứng dụng của tỉ lệ bản đồ trong xây dựng đóng vai trò quan trọng. Bởi thông qua tỉ lệ bản đồ giúp các bộ phận có thể làm việc ăn ý với nhau. Bởi một kiến trúc có nhiều chi tiết về bố trí không gian, diện tích, vị trí…

Thông qua tỉ lệ bản đồ giúp các bộ phận hiểu về kích thước thực của từng hạng mục là bao nhiêu để kết hợp làm việc đồng nhất. Ví dụ, thông qua thông số ghi được của máy toàn đạc kết hợp với tỉ lệ bản đồ, giúp bộ phận thi công thực hiện đúng kích thước xây dựng theo yêu cầu.

Ngoài những ứng dụng trên, tỉ lệ bản đồ còn được dùng nhiều trong: xem đường đi, lên các kế hoạch quy hoạch,...

Bài viết tổng hợp thông tin về tỉ lệ bản đồ, ý nghĩa của tỉ lệ bản đồ và các vấn đề liên quan. Hy vọng những thông tin trên hữu ích với bạn. Để có thể đo đạc tọa độ địa lý chính xác nhất, hỗ trợ cho nhiều hoạt động đo đạc, bạn có thể tham khảo một số thiết bị: