Quy hoạch sử dụng đất là gì? Nguyên tắc và mục đích cụ thể

Quy hoạch sử dụng đất hiệu quả là một trong những chiến lược nhằm tối ưu hóa việc sử dụng đất, phát triển kinh tế xã hội và bảo vệ môi trường. Vậy quy hoạch sử dụng đất là gì? Nguyên tắc quy hoạch đất cũng như những mục đích cụ thể có gì đáng chú ý? Mời bạn đọc tham khảo thông tin được chia sẻ trong bài viết dưới đây cùng Csurvey.

>> Xem thêm: Ứng dụng máy định vị 2 tần số GPS trong quy hoạch, sử dụng đất hiệu quả.

Quy hoạch sử dụng đất là gì?

Theo khoản 36 Điều 3 Luật Đất đai 2024 có quy định:

Quy hoạch sử dụng đất là việc phân bổ chỉ tiêu sử dụng đất và khoanh vùng đất đai cho các mục đích phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu trên cơ sở tiềm năng đất đai và nhu cầu sử dụng đất của các ngành, lĩnh vực đối với từng đơn vị hành chính cho thời kỳ xác định.

Hiểu đơn giản, quy hoạch sử dụng đất là hoạt động quản lý nhà nước nhằm phân bổ hợp lý diện tích đất vào các mục đích khác nhau như nông nghiệp, công nghiệp, đô thị, bảo vệ môi trường, và các nhu cầu xã hội khác. 

Mục tiêu quy hoạch đất đai

Mục tiêu chính của quy hoạch sử dụng đất là đảm bảo sử dụng đất hiệu quả, tạo ra sự phát triển đồng đều giữa các khu vực, giảm thiểu các vấn đề môi trường và bảo vệ tài nguyên đất đai. Mục tiêu cụ thể của quy hoạch sử dụng đất bao gồm:

• Phát triển kinh tế bền vững: Tiến hành quy hoạch sử dụng đất để đảm bảo việc phân bổ đất đai hợp lý nhất nhằm phục vụ sự phát triển của các ngành kinh tế, tạo ra lợi ích lâu dài cho đất nước.

• Bảo vệ môi trường: Quy hoạch và đưa ra được những phương án sử dụng đất đai một cách hợp lý góp phần bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, duy trì sự đa dạng sinh học và bảo vệ các hệ sinh thái tự nhiên.

• Cải thiện đời sống cộng đồng: Quy hoạch, quản lý và sử dụng đất đai có hiệu quả góp phần đảm bảo rằng đất đai được sử dụng để phát triển nhà ở, các công trình công cộng, phục vụ nhu cầu đời sống của người dân.

Các loại hình quy hoạch đất đai là gì?

Hiện nay, nhiệm vụ quy hoạch đất đai đang được chia thành nhiều loại hình khác nhau dựa trên phạm vi áp dụng cũng như mục đích sử dụng. Những loại hình chủ yếu bao gồm:

• Quy hoạch sử dụng đất cấp quốc gia: Đây là quy hoạch tổng thể cho toàn bộ đất trên phạm vi toàn quốc nhằm mục tiêu xác định các khu vực ưu tiên phát triển kinh tế, ổn định đời sống người dân, xác định khu vực cần bảo tồn và các vùng cần bảo vệ.

• Quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh/thành phố: Dựa trên quy hoạch cấp quốc gia, các tỉnh, thành phố sẽ lập các kế hoạch cụ thể hơn cho từng khu vực. Việc quy hoạch này sẽ đảm bảo phân bổ đất đai cho các ngành nghề, công nghiệp, nông nghiệp dịch vụ, xây dựng cơ sở hạ tầng cần thiết.

• Quy hoạch sử dụng đất cấp huyện/xã: Đây là quy hoạch chi tiết tại cấp địa phương, giúp phân bổ đất cho từng khu dân cư, các công trình công cộng và cơ sở hạ tầng cụ thể để phục vụ cho sự phát triển kinh tế, xã hội của từng địa phương.

Có thể khẳng định rằng, quy hoạch sử dụng đất không chỉ đơn thuần là một công cụ quản lý tài nguyên đất đai mà còn là một yếu tố quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế và xã hội của quốc gia.

Hiện nay, việc ứng dụng những thiết bị công nghệ cao như Máy GNSS RTK Hi-Target V200, Máy GNSS RTK Hi-Target iRTK 5. Để định vị, xác định chính xác các khu vực quy hoạch ngày càng trở nên phổ biến. Từ đó giúp cho mục tiêu quy hoạch nhanh chóng được hoàn thiện.

>>>Xem thêm: Tra cứu bản đồ quy hoạch: Hướng dẫn chi tiết và những lưu ý quan trọng

Nguyên tắc lập quy hoạch sử dụng đất

Theo quy định của Luật đất đai 2024 thì việc lập QHSDĐ các cấp phải tuân thủ nguyên tắc và mối quan hệ giữa các loại quy hoạch theo quy định của Luật Quy hoạch. Và Quy hoạch sử dụng đất các cấp phải tổng hợp, cân đối nhu cầu sử dụng đất của các ngành, lĩnh vực có sử dụng đất. Cụ thể:

“1. Quy hoạch sử dụng đất quốc gia phải bảo đảm tính đặc thù, liên kết vùng; bảo đảm sự cân bằng giữa nhu cầu sử dụng đất của các ngành, lĩnh vực, địa phương và phù hợp với tiềm năng đất đai của quốc gia nhằm sử dụng đất tiết kiệm, hiệu quả.

2. Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được lập ở cấp quốc gia, cấp tỉnh và cấp huyện phải đáp ứng yêu cầu thực hiện chiến lược phát triển kinh tế – xã hội nhanh, bền vững; bảo đảm quốc phòng, an ninh.

3. Bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ; QHSDĐ của cấp trên bảo đảm nhu cầu sử dụng đất của cấp dưới; QHSDĐ của cấp dưới phải phù hợp với QHSDĐ của cấp trên; QHSDĐ cấp huyện phải xác định được nội dung sử dụng đất đến cấp xã; kế hoạch sử dụng đất phải phù hợp với QHSDĐ cùng cấp đã được cơ quan có thẩm quyền quyết định, phê duyệt.

4. Nội dung quy hoạch sử dụng đất phải kết hợp giữa chỉ tiêu sử dụng đất gắn với không gian, phân vùng sử dụng đất, hệ sinh thái tự nhiên.

5. Sử dụng đất tiết kiệm và có hiệu quả; khai thác hợp lý tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi trường; thích ứng với biến đổi khí hậu; bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, độ che phủ rừng; bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di tích lịch sử – văn hóa, danh lam thắng cảnh.

6. Bảo đảm tính liên tục, kế thừa, ổn định, đặc thù, liên kết của các vùng kinh tế – xã hội; cân đối hài hòa giữa các ngành, lĩnh vực, địa phương, giữa các thế hệ; phù hợp với điều kiện, tiềm năng đất đai.

7. Việc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất các cấp phải bảo đảm sự tham gia của tổ chức chính trị – xã hội, cộng đồng, cá nhân; bảo đảm công khai, minh bạch.

8. Quy hoạch sử dụng đất các cấp được lập đồng thời; QHSDĐ cấp cao hơn phải được quyết định, phê duyệt trước QHSDĐ cấp thấp hơn. Khi kết thúc thời kỳ quy hoạch sử dụng đất mà QHSDĐ thời kỳ tiếp theo chưa được cấp có thẩm quyền quyết định, phê duyệt thì các chỉ tiêu sử dụng đất chưa thực hiện hết được tiếp tục thực hiện đến khi QHSDĐ thời kỳ tiếp theo được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định, phê duyệt.

9. Kế hoạch sử dụng đất được lập đồng thời với lập, điều chỉnh QHSDĐ cùng cấp. Kế hoạch sử dụng đất năm đầu của quy hoạch sử dụng cấp huyện được lập đồng thời với lập QHSDĐ cấp huyện.”

>>>Xem thêm: Ký hiệu trên bản đồ quy hoạch – Ý nghĩa và cách đọc bản đồ quy hoạch chính xác

Mục đích của quy hoạch sử dụng đất

Quy hoạch sử dụng đất đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý đất đai, phát triển kinh tế xã hội, bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân. Cụ thể như:

Quản lý sử dụng đất đai hiệu quả

Quy hoạch sử dụng đất đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý sử dụng đất đai hiệu quả của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Bởi thông qua việc quy hoạch, đất đai được phân bổ một cách hợp lý, đảm bảo sử dụng đất đúng mục đích, tránh tình trạng lãng phí tài nguyên thiên nhiên, góp phần bảo vệ môi trường sống cũng như những tài nguyên quý hiếm.

Bên cạnh đó, việc quy hoạch, sử dụng đất đai hiệu quả còn góp phần vào thúc đẩy sự phát triển đồng bộ của kinh tế, xã hội, thu hẹp khoảng cách giữa nông thôn và thành thị, đảm bảo sự phát triển bền vững trong tương lai, cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân và sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên.

Đảm bảo sự phát triển bền vững

Sở dĩ việc quy hoạch đất đai giúp đảm bảo sự phát triển bền vững cho một quốc gia bởi nó đóng vào trò quan trọng đảm bảo sự phát triển cân bằng giữa kinh tế, xã hội, môi trường. Khi đã có lộ trình quy hoạch cụ thể sẽ giúp cho tài nguyên được khai thác và sử dụng hiệu quả, không xuất hiện tình trạng khai thác tràn lan, làm ảnh hưởng đến môi trường chung.

Bên cạnh đó, quy hoạch đất đai còn giúp nhận định được những khu vực cần bảo tồn, cấm khai thác. Từ đó giúp duy trì hệ sinh thái có trong tự nhiên, bảo vệ đa dạng sinh học, tránh tình trạng khai thác, xâm lấn trái phép vào những khu vực nhạy cảm, giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu toàn cầu.

Có thể nói, việc quy hoạch sử dụng đất đai tích hợp với bảo vệ môi trường không chỉ tạo điều kiện thúc đẩy kinh tế phát triển mà còn bảo vệ tài nguyên, thiên nhiên. Đây chính là nền tảng cho sự phát triển bền vững ở cả hiện tại và tương lai.

Tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư

Việc quy hoạch và sử dụng đất đai hợp lý còn tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư, tạo ra môi trường đầu tư an toàn, ổn định và hiệu quả. Khi có sự phân chia đất đai hợp lý từ các cơ quan nhà nước có thẩm quyền sẽ giúp họ yên tâm triển khai thực hiện dự án cũng như các hoạt động sản xuất kinh doanh. Bởi họ đã hiểu và nắm rõ được thông tin về thửa đất cũng như mục đích sử dụng đất, không phải lo lắng đến vấn đề vi phạm pháp luật.

Nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân

Khi quy hoạch sử dụng đất hiệu quả sẽ góp phần cung cấp đủ quỹ đất cần thiết phục vụ cho nhu cầu của người dân như xây dựng nhà ở, trạm y tế, trường học, đường xá… Từ đó giúp cải thiện, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân ở từng khu vực.

Giải quyết vấn đề an sinh xã hội

Việc lập dự án quy hoạch sử dụng đất còn hỗ trợ giải quyết nhiều vấn đề liên quan đến an sinh xã hội như thiếu nhà ở, thất nghiệp, thất học… Bằng cách phân chia đất đai hợp lý cho các khu vực chức năng, quy hoạch giúp xây dựng những khu nhà dành cho người có thu nhập thấp hoặc tạo điều kiện phát triển khu công nghiệp, khu chế xuất, dịch vụ, tạo ra nhiều cơ hội việc làm, giải quyết tình trạng thất nghiệp.

Có thể khẳng định rằng, quy hoạch sử dụng đất là một trong những công cụ quan trọng góp phần quản lý và sử dụng tài nguyên đất đại hiệu quả, đảm bảo sự phát triển bền vững, đồng đều cả kinh tế, xã hội. Hy vọng những thông tin được Csurvey cung cấp trong bài viết trên đây đã giúp bạn đọc hiểu được quy hoạch đất là gì cũng như những mục đích chính của việc thực hiện quy hoạch.

Xem thêm: Dịch vụ đo đạc đất đai tại Csurvey